tomaat telen
De beschrijving van de teelt van tomaat kan ik zo ingewikkeld maken dat je door de tekst de tomaat niet meer ziet.
Let wel op. Ik beschrijf wat bij mij gewerkt heeft en op een aantal plaatsen geef ik aanvullende teksten die ik uit de literatuur heb gehaald.
Ik heb ook ChatGPT gebruikt om na te gaan of ik ergens nog wat nadruk op zou kunnen leggen en om te controleren of mijn geheugen mij niet op een rose dan wel zwarte wolk heeft laten plaatsnemen.
De tomaat is een warmteminnend gewas, dat het in ons klimaat zowel in de kas aks buiten wordt geteeld. Buiten wel op een zonnige beschutte plaats. Sommige rassen zijn meer bestand tegen ons klimaat dan andere rassen. Veel rassen kunnen zowel in potten als in de volle grond worden geteeld. In de rasbeschrijving probeer ik dat aan te geven.
De tomaat vraagt een neutrale tot licht zure bodem, met een Ph waarde van 6,5 tot 7, die voedselrijk is. Een natuurlijke bodem met veel bodemleven is over het algemeen goed genoeg. Toch kan het voorkomen dat de tomaat het niet helemaal naar de zin heeft. Dan kun je uit de details mogelijk analyseren wat je daaraan kunt doen.
In de bemestingsadviezen gebruik ik de waarden die in de meer professionele teelt worden gebruikt en vaak aangegeven staat op de zakken met kunstmest. Ik geef die waarden niet als advies om kunstmest te gebruiken. Ze kunnen een aanwizing geven bij jouw analyse van problemen.
Kijk hier ⇒ om een indruk te krijgen van een holistische visie op een gezonde teelt van tomaat's. Het is een commerciele site voor de professionele landbouw, maar geeft wel waardevolle informatie.
Kijk ook eens bij Wageningen Universiteit (WUR) voor veel meer info.
Teeltkenmerken
| Kenmerk | Waarde | Opmerking |
|---|---|---|
| Kiemduur | 7 a 10 dagen | Optioneel kunnen de zaden worden geweekt. Dat bekort de kiemduur tot enkele dagen. |
| Kiemtemperatuur | 20 tot 26 graden | Die bereik ik het beste in mijn zelfbouw propagator. zie de tags. |
| Kiemtype | kiemen zowel in licht als in donker | De aanbevolen kiemdiepte van ca 0,5 cm duidt op een voorkeur voor lichtkiemen. Het kiemen gaat bij mij ook uitstekend in de propagator als het zaad op de aarde licht. |
| Plantdiepte | zaailingen tot kiemblaadjes | Veel tomaten hebben aanzetten voor wortels onderaan de stengel. Als je die ook onder aarde zet vormen die nieuwe wortels. Plant je (vooral buiten) onder een hoek van 30 tot 45 graden dan zullen de wortels veel meer warmte opvangen dan wanneer je ze verticaal plant. |
| Plantdiepte | bij verpotten tot eerste bladpaar | x |
| Plantdiepte | op teeltbed dieper dan in de potten. | x |
| Plantafstand | 20 tot 60 cm. Hangt mede af van het specifieke ras. | x |
| Te oogsten na | Afhankelijk van het ras en de groeiomstandigheden kan de oogst varieren. | Vooral warmte en licht hebben invloed op de periode die de tomaat nodig heeft om te kunnen rijpen. In de professionele teelt kennen ze 3 soorten. De tomaten die nog moeten blijven hangen, de tomaten voor de veiling en de tomaten die de kas niet verlaten. De laatsten zijn de lekkersten maar zullen er niet veel zijn, want ze beinvloeden het bedrijfsresultaat negatief. Voor de hobbyist zijn die echter het meest attractief. |
| Bodem | Voedzame luchtige vochtdoorlatende bodem met een pH tussen 6 en 7 | x |
| Vocht | Vochtige niet natte bodem. | Tomaten kunnen wel wat bodemvoicht verdragen, maar een te natte bodem kan leiden tot wortelrot |
| Voeding | Basis | Kunstmest formule: NPK 10-10-10 of NPK 12-12-18. met extra calcium en magnesium |
| Voeding | Begin groei (gegevens uit het boekje) | Stikstof(N) is nodig voor bladgroei, Gebruik niet te veel want je wilt vruchten oogsten en geen blad, Fosfor(P) voor een beter wortelstelsel en vroege bloei, Kalium(K) stimuleert de vruchtsetting en de structuur van de plant. |
| Voeding | Bloei en vruchtzetting (gegevens uit het boekje) | Vanaf bloei extra kalium en fosfor (NPK 10-20-30) en tijdens de vruchtgroei een bladvoeding met kaliumnitraat voor mooiere kleur en betere smaak. |
| Voeding | Aanvullend | Calcium (Ca) helpt neusrot voorkomen. Magnesium (Mg) stimuleert fotosynthese |
| Locatie | Buiten: Zonnig en beschut | x |
| Locatie | Kas: Geen tocht | x |
Teeltplan
| begin | eind | activiteit | opmerking |
|---|---|---|---|
| januari eind | maart midden | Zaaien-Zaaien in propagator | Het vergt ongeveer 3 a 4 weken voordat de plantjes verspeend kunnen worden. In de zaaibakjes verhuizen ze naar de kas die vorstvrij gehouden moet worden. Ze zijn dan ca 5 cm groot en komen over het algemeen in P9 potten. |
| februari midden | maart midden | Overpotten-Verspenen in potjes | x |
| april midden | mei midden | Planten-Uitplanten in de kas | Voor Kas teelt: Als de planten behoorlijk groeien (ca 10 cm groot) en de aarde in de kas lekker warm is kunnen de planten worden uitgeplant in ruime plantgaten. Houdt de aarde in de plantgaten vochtig maar niet nat. De wortels moeten kunnen blijven ademen. |
| april midden | juni begin | Overpotten-Overpotten | Voor teelt in potten: Als de planten behoorlijk groeien (ca 15 cm groot) kunnen de planten worden overgeplant in grote containers. Gebruik niet te kliene potten. Ik weet te weinig van het telen van tomaat in potten om daar verder iets zinnigs over te kunnen zeggen. Houdt de aarde in elk geval vochtig maar niet nat. De wortels moeten kunnen blijven ademen. Voor teelt buiten: Als de planten behoorlijk groeien (ca 15 cm groot) en de aarde warmer is kunnen de planten worden uitgeplant in ruime plantgaten. Houdt de aarde in de plantgaten vochtig maar niet nat. De wortels moeten kunnen blijven ademen. Het inkorten van de hoofdstengel kan helpen om de planten sterker te maken en meer vruchten te laten produceren. Ik heb dit zelf nog niet gedaan en het effect zal denk ik ook afhankelijk zijn van het ras. |
| mei eind | niet bepaald | Planten-Uitplanten op teeltvak | Bij de teelt buiten moet goed bewaakt worden dat de ventilatie tussen de planten goed is en er geen vocht blijft hangen tussen de planten. Bij vochtig en nat weer kan een paar uur met hoge luchtvochtigheid al genoeg zijn om de oogst te laten mislukken vanwege de snelle verspreiding van Phytophtera. |
| april eind | niet bepaald | Teeltzorg-Toppen | Toppen geeft steviger planten met over het akgemeen wat grotere vruchten. In plaats van toppen kun je er ook voor kiezen om de planten te laten zakken. Dat doe je door het groeikoord bkiven in de kas los te maken, een stuk mte laten zakken en weer vast te maken. |
| april eind | niet bepaald | Teeltzorg-Aanbinden | Aanbinden doe je omdat de planten van zichtzelf niet voldoende steun hebben. Van nature is de tomaat een liggende kruipende plant die wij omhoog leiden langs gaas of geleidedraden. Daaraan bind je de planten vast met biologisch afbreekbaar garen (bijv dun henneptouw) |
| april midden | niet bepaald | Teeltzorg-Dunnen | Blad: Verwijderen van de onderste bladeren bevordert de luchtcirculatie zodat schimmels en andere vochtminnende bedreigingen minder kans krijgen. Bloem: Het wegnemen van de eerste bloemen zorgt er voor dat de plant zich eerst sterker ontwikkelt en later meer vrucht geeft. Later dunnen is niet relevant tenzij de plant echt lijdt onder een zware dracht. |
| april midden | niet bepaald | Teeltzorg-Dieven | Dieven: Het wegnemen van zijscheuten uit de bladoksels maakt dat de planten een open structuur behouden met een goede luchtcirculatie.Bij tomaten is het belangrijk om vaak te dieven en de jonge takjes zo snel mogelijk weg te nemen uit de bladoksels. Sommige rassen geven al spoedig 2 koppen. Die kune je allebei laten staan, maar verdere vertakkingen wel weg nemen. |
| april begin | niet bepaald | Teeltzorg-Mulchen | Dor en dood blad verwijderen: Controleer ook op kleurafwijkingen in het blad. Die kunnen een gebrek duiden Controleer op aantastingen door schimmels of insecten en neem de nodige maatregelen. Breng zo nodig steunmateriaal aan opdat de planten niet omvallen of topzwaar worden. Vooral planten met grote vruchten. Zie ook bij bedreigingen. Zorg er voor dat de aarde onder de planten niet bloot komt te liggen. Daarmee beperk je uitdrogen van de aarde en stimuleer je het bodemleven. Best gebruik je grof materiaal als smeerwortel, heermoes, paardenbloem etc. Daarmee breng je ook extra mineralen bij de planten. Mineralen die bij de vertering van de mulch langzaam beschikbaar komen voor de tomaat. Bij gebrek aan materiaal kun je ook kiezen voor bruin schoon karton dat je onder de planten verdeelt. |
| april eind | niet bepaald | Oogst-Vrucht | Met een beetje geluk kan er vanaf augustus geoogst worden. Oogst voorzichtig. Snij met een scherp mes of knip de vruchten met een scherpe schaar. Ga niet trekken of draaien aan de vruchten om schade te voorkomen. |
Bedreigingen
Ik blijf natuurlijk wel een hobbyist. Ook in het verzamelen van informatie.Daarom zullen hier ook bedreigingen genoemd kunnen worden die je nooit tegen komt maar die ik wel in de literatuur vond. Deze site is immers vooral een naslag voor mijn eigen gebruik.
Ik claim dan ook niet dat ik volledig ben want elke kennis is dynamisch en zodra het is opgeschreven vaak al weer verouderd. Vooral in samenvattingen zoals deze
| Bedreiging | Symptoom | Remedie |
|---|---|---|
| Schimmel botrytis (grauwe schimmel) | bruine vlekken en rot. | Voorkomen is beter dan genezen zorg daarom voor goede drainage en ventilatie. |
| Schimmel fusarium tast de wortels aan | groeiproblemen en verwelking veroorzaakt | Voorkomen is beter dan genezen zorg daarom voor goede drainage en ventilatie. |
| Schimmel phytophthora treedt vooral bij natte omstandigheden en grijpt dan ook heel snel om zich heen. Een paar uur regem buiten kan al voldoende zijn om een hele oogst ten gronde te richten. | Wortel- en stengelrot | Voorkomen is beter dan genezen zorg daarom voor goede drainage en ventilatie. |
| Schimmel pythium | wortelrot bij jonge planten | Voorkomen is beter dan genezen zorg daarom voor goede drainage en ventilatie. |
| Witte vlieg. |
De drie in Nederland bekende soorten hebben een geel lijf en vleugels bedekt met een wit poederachtig laagje. Ze zijn tot 3 mm groot. Zodra je aan de plant schud vliegen de witte vliegen op. De honingdauw die ze afscheiden veroorzaakt kleverige bladen stengels en vruchten. |
De eerste keuze omvat de natuurlijke bestrijders zoals roofmijten, sluipwespen en lieveheersbeestjes. Insectengaas is te overwegen, maar dan moet handmatige gaan bestuiven Gele vangplaten zijn te overwegen, maar die vangen mogelijk ook gewenste insecten. |
| Trips. ook bekend als donderbeestjes of onweersbeestjes. |
Kleine streepjes die voortbewegen , er zijn zwarte tripsen, beige, bruine of meerkleurige tripsen. Tripsen kunnen zich net voor een onweer massaal tonen. Na het onweer verdwijnen ze weer. Ze kunnen het bronzen vlekkenvirus (TSWV) over brengen |
De eerste keuze omvat de natuurlijke bestrijders zoals roofmijten, sluipwespen en lieveheersbeestjes. Insectengaas is te overwegen, maar dan moet handmatige gaan bestuiven Gele vangplaten zijn te overwegen, maar die vangen mogelijk ook gewenste insecten. |
| Spintmijten voeden zich met plantensappen. |
Spintmijten zijn kleine, ronde beestjes die lijken op spinnetjes of teken en zijn tot 0,5 mm groot. Ze kunnen verschillende kleuren hebben, zoals bruin, rood en groen. Ze verstoppen zich graag aan de onderkant van de bladeren. Ze veroorzaken geelverkleuring en bladschade doordat ze zich voeden met plantensappen |
De eerste keuze omvat de natuurlijke bestrijders zoals roofmijten, sluipwespen en lieveheersbeestjes. Insectengaas is te overwegen, maar dan moet handmatige gaan bestuiven Gele vangplaten zijn te overwegen, maar die vangen mogelijk ook gewenste insecten. |
| Rupsen van motten en nachtvlinders. | Vraat aan blad en vruchten. De volwassen insecten zetten eitjes af op of de planten of in de nabijheid van de planten. De rupsen klimmen in de planten en vreten gangen etc. |
De eerste keuze omvat de natuurlijke bestrijders zoals roofmijten, sluipwespen en lieveheersbeestjes. Insectengaas is te overwegen, maar dan moet handmatige gaan bestuiven Gele vangplaten zijn te overwegen, maar die vangen mogelijk ook gewenste insecten. |
| Mozaïekvirus | Mozaïekpatronen en groeivertraging. | Volg de tips voor gezonde teelt opdat de planten zo veel mogelijk weerstand hebben. Mocht je toch last krijgen van het virus, verwijder de aangetaste delen, en bij sterke aantasting de hele plant. Was handen en gereedschappen grondig. |
| Tomatenbronsvlekkenvirus | Gele en brons kleurige vlekken, groeiremming en misvormde vruchten | Volg de tips voor gezonde teelt opdat de planten zo veel mogelijk weerstand hebben. Mocht je toch last krijgen van het virus, verwijder de aangetaste delen, en bij sterke aantasting de hele plant. Was handen en gereedschappen grondig. |
| Xanthomonas, bacteriële bladvlekkenziekte | Bruine vlekken op bladeren en vruchten | Volg de tips voor gezonde teelt opdat de planten zo veel mogelijk weerstand hebben. Mocht je toch last krijgen van het virus, verwijder de aangetaste delen, en bij sterke aantasting de hele plant. Was handen en gereedschappen grondig. |
| Hittestress | Boven de 30 graden kan de groei stoppen en kunnen de bloemen afvallen. In de vruchten treedt "armutreife" op | In de kas ventileren en zonwering (kalk of schaduwdoek) toepassen. Buiten schaduwschermen plaatsen. |
| Te weinig licht | Slungelachtige planten. | Zorg na het zaaien voor voldoende licht. Te weinig licht zal de planten overmatig doe strekken. |
| Droogtestress | Bij gebrek aan water schrompelen de planten en verminderd groei en vrichtzetting. Rijping van de vruchten is "ArmutReife" |
Verwen de jonge planten niet door ze veel water te geven. Daag vooral jonge planten uit om diep te wortelen en spaarzaam te zijn met water. Zie ook de teeltkenmerken. Bij grote droogte in de avonduren op de aarde water gieten. Beter 2 keer in de week flink water geven dan iedere dag een klein beetje |
| Te natte bodem | Te veel water kan wortelproblemen veroorzaken en is een voedingsbodem voor de vochtminnende schimmels. | Verwen de jonge planten niet door ze veel water te geven. Daag vooral jonge planten uit om diep te wortelen en spaarzaam te zijn met water. Zie ook de teeltkenmerken. |
| Hoge luchtvochtigheid | Planten vertonen besmetting door schimmel | Bevorder ventilatie door overdadig blad te verwijderen of de kas open te zetten. (Neem zo nodig maatregelen tegen tocht) |
Gerelateerde items
Activiteiten
Companionteelten
Companiongroep
Ik neem companionrelaties op omdat er veel naar verwezen wordt. Ik betwijfel echter of het nut heeft, maar dat zal blijken als de verzameling hier groeit.
| gewasgroep | impact | opmerking |
|---|---|---|
| Basilicom telen | Positief | Tegen trips en bladluizen, verbetert de smaak van tomaat. |
| Oost indische kers telen | Positief | Tegen bladluizen (waardplant). |
| Bieslook telen | Positief | Tegen spint en bladluizen. |
| uien telen | Positief | Tegen spint en bladluizen. |
| Dille telen | Positief | Trekt nuttige insecten aan zoals sluipwespen |
| Goudsbloem telen | Positief | Tegen nematoden in de bodem en trekt nuttige insecten aan. |
| Afrikaantjes opkweken | Positief | Tegen aaltjes in de bodem en verdrijven witte vlieg. |
| Lavendel telen | Positief | Trekt bestuivers aan, Tegen trips. |
| tomaat telen | Positief | Zelfde teeltomstandigheden, Zeer nauw verwant |
| wortelen (peen) telen | Neutraal | Groeit in een andere bodemlaag. Concurreert niet om voedingsstoffen. |
| Spinazie telen | Neutraal | Snelle groeier en bodembedekker |
| sla | Neutraal | Snelle groeier en bodembedekker |
| Aardappelen telen | Negatief | Zelfde bedreigingen (bijv. Phytophthora). |
| Aubergines telen | Negatief | Overbrengen plagen en ziekten |
| Venkel telen | Negatief | Remt de groei door chemische stoffen in de wortels. |
| Struikboon telen | Negatief | Groei onderdrukken en voedingsstoffencompetitie. |
-
Ingedeeld bij
-
Tagszaden weken | propagator | wilgenwater | trips | witte vlieg | spintmijt | botrytus | NPK | pythium | fusarium | phytophtera | mozaiekvirus | bronsvlekkenvirus | bladvlekkenziekte
-
Last modifiedmaandag, 17 maart 2025