Verklarende woordenlijst

In de loop van de geschiedenis heeft de hernhutter traditie een eigen woordenschat opgebouwd en sommige algemeen gangbare woorden hebben een eigen betekenis gekregen. Er is zelfs een Hernhutter woordenboekje dat hier te verkrijgen is.

Ook andere christenen in de diverse tradities hebben zo hun eigen woordenschat, waarbij de woorden hun eigen specifieke betekenis hebben.

De woorden die belangrijk zijn voor een beter begrip van de levensloop of voor het schrijven van de eigen levensloop zijn in dit artikel opgenomen.

Ik besef dat ik woorden en uitdrukkingen vergeten ben. Meld u die dan in het reactieformulier.

Absolutie

Het kwijtschelden van zonden door een geestelijke waarbij gesteld wordt dat de geestelijke plaatsvervangend handelt voor God.

Belijdenis

Zie ook geloofsbelijdenis.

Er zijn ook andere belijdenissen zoals de schuldbelijdenis waarin de gelovige de zonden ten overstaan van de Heer en/of gemeente en of zielzorger openbaart en om vergeving vraagt.

Beroepen worden

Het gevraagd worden voor en aanvaarden van een functie binnen de Broederuniteit. Dit aanvaarden geschiedt niet zomaar, maar is het resultaat van intensief gebed.

Catechisatie

De catechisatie in de klassieke protestantse tradities omvat de leergang waarin kennis gemaakt wordt met de Bijbel en de persoon onderricht wordt in de leerstellingen en tradities van de geloofstraditie.

Chor

Groep/leefgemeenschap binnen een gemeente van de Broederuniteit gebaseerd op leeftijd, geslacht en burgerlijke staat. Een dergelijke leefgemeenschap had een eigen pastoraat dat speciaal was toegerust op het type Chor.

Dagtekst (ook Losung)

De dagtekst bevat het wachtwoord voor een dag. Het eerste wachtwoord werd in1727 gegeven. Vanaf 1722 zijn de wachtwoorden voor een heel jaar gedrukt en uitgegeven. Tegenwoordig worden de dagteksten in maart in Herrnhut getrokken uit een verzameling van 1800 teksten uit het oude testament. Vervolgens worden de z.g. leerteksten uit het nieuwe testament er bij gezocht. Deze verzameling wordt naar de landelijke distributiecoordinatoren verzonden. Deze landelijke coördinatoren voegen Bijbelteksten in de landstaal toe met de "derde" teksten zoals korte gebeden een lied of gedicht. Het totale proces vanaf het trekken van de dagtekst tot de distributie in de winkels en gemeenten duurt ongeveer twee en een half jaar. De dagteksten die in 2018 gebruikt worden zijn dus in 2015 getrokken.

Zie ook : Evangelische Brüder-Unität: Die Losungen der Herrnhuter Brüdergemeine. Geschichte -Entstehung - Verbreitung - Gebrauch; Comenius Buchhandlung, Herrnhut; ISBN 3-9807197-0-7. Friedrich Reinhardt Verlag, Basel, 2002; ISBN 3-7245-1253-8.

Diaspora

Leden van de Broederuniteit die niet in een plaatselijke gemeente wonen. Deze leden werden regelmatig door een pastor van de Broederuniteit bezocht en bezochten als dat mogelijk was enkele keren per jaar de gemeente waartoe de diaspora behoorde. Verder namen de leden in de diaspora zo veel mogelijk deel aan het plaatselijke kerkelijke leven in de plaats waar zij woonden.

Leden in de diaspora organiseerden zich soms in sociëteiten.

Doop

De ceremonie waarin de adspirant gelovige met een waterceremonie in de kerkgemeenschap wordt opgenomen. Er zijn tradities waar de kinderen kort na de geboorte worden gedoopt, maar er zijn ook tradities waarin alleen volwassenen worden gedoopt. De wijze waarop de doophandeling plaats vindt verschilt van traditie tot traditie.

Eersteling

Oorspronkelijk in de Broederuniteit de eerste persoon uit een volk dat zich liet dopen. Johann Valentin Haidt schilderde de eerstelingen uit de Broederuniteit. Het schilderij hangt in Zeist in de kleine zaal aan het zusterplein.

Geloofsbelijdenis

In traditionele protestantse tradities: De openbare geloofsbelijdenis is de ceremonie waarin de gelovige die gedoopt is (meestal na de catechisatie doorlopen te hebben) volmondig lid wordt het betreffende kerkgenootschap. De geloofsbelijdenis wordt regelmatig in een liturgische vorm tijdens erediensten herhaald.

Gemeente

Met gemeente wordt in dit boek een christelijke gemeenschap bedoeld uit de hernhutter traditie. Bij gemeenschappen uit andere tradities is de traditie vermeld.

Gemeente daarboven

Met de gemeente daarboven wordt in de hernhutter beeldspraak het hiernamaals (hemel) bedoeld, dat in de beeldspraak van het Bijbelboek Openbaringen beschreven wordt als de gemeente rond het LAM.

Getuigenis/Verslag over het leven

Dit is de levensloop van een christen gebaseerd op de hernhutter traditie. Het getuigenis kan zich beperken tot binnen de leefgemeenschap, maar zich ook in het openbare ruimte hebben afgespeeld.

Godsakker

De begraafplaats is de zaal waar "de stoffelijke tent" waarin de leden op dit ondermaanse vertoefden wordt begraven. Ieder lid neemt plaats op volgorde van overlijden.

Herrnhaag

Herrnhaag was een hernhutter nederzetting in de omgeving van Büdingen (ca 50 km ten noord oosten van Frankfurt). Gesticht in 1728 en in 1751 weer verlaten. (www.herrnhaag.de)

Heer

Jezus Christus die in de hernhutter traditie wordt gezien als Heer die de Broederuniteit als algemeen oudste wil leiden. Dit geldt in de traditie dus ook voor de individuele leden die Hem als verlosser hebben aanvaard. Jezus Christus bevestigde dit zelf in de synode van 1742 waar het ambt van algemeen oudste aan de orde kwam. Er was geen kandidaat voor dit ambt waarop de Heer werd gevraagd deze functie te aanvaarden. Naar vroege hernhutter traditie werd het lot werd bevraagd en het Lot toonde aan dat de Heer dit verzoek accepteerde. Men las de bevestiging in de vigerende dagtekst.

Innerlijke gang door het leven.

Bij de innerlijke gang door het leven gaat het om de beschrijving van het leven zoals de auteur heeft ervaren in de ontwikkeling van de persoonlijke relatie met de Heer.

Leven in de Geest

Met leven in de Geest wordt bedoeld dat de persoon uitsluitend leeft in en uit de Liefde tot Jezus Christus. Het Leven in de Geest wordt niet begrepen vanuit de logische wetten die uit de logica en de filosofie gedestilleerd worden. De ijkwaarden kunnen niet gerelateerd worden aan roem, populariteit of erkenning, maar vinden hun waarde in de persoonlijke relatie van de gelovige met de Heer.

Leven in het vlees

Met in het vlees leven wordt bedoeld dat de persoon voor zijn bestaan gebonden is aan de logische wetten en de geneugten van deze aarde. Roem, populariteit en erkenning bepalen de ijkwaarden.

Liefdemaal

Eenvoudige dienst in een vrije liturgische vorm waarbij een eenvoudige maaltijd genoten wordt. Het liefdemaal grijpt terug naar het wonder van Herrnhut op 13 augustus1727. Het Liefdemaal in de Broederuniteit heeft geen relatie tot de Nieuw Testamentische vorm van het Agape.

Lot bevragen

Bij belangrijke beslissingen werd onder gebed het Lot bevraagd. Het kon gaan om het nemen van een beslissing, zoals het voorstellen tot en het aangaan van een huwelijk of het uitzenden van zendelingen. Vooral de Graaf Von Zinzendorf stond bekend om de gave het Lot te bevragen. Naast het bevragen van het Lot werd ook de vigerende dagtekst gezien als een belangrijke bron om de wil van de Heer te ontdekken.

Op eigen kracht

Met de uitdrukking op eigen kracht wordt bedoeld dat de auteur volgens de logica (van het leven in het vlees) probeert de zekerheid te vinden voor het zielenheil.

Oud Testamentische zegen

Ook bekend als de priesterlijke zegen uit Numeri 6: 24-26,

24. De HERE zegene u en behoede u;
25. de HERE doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig;
26. de HERE verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede.

Deze zegen laat zien dat God de God van liefde, genade en vrede is. Deze zegen speelt een belangrijk rol in de eredienst en wordt vaak uitgesproken aan het einde van een plechtigheid. Niet iedereen wordt geacht de oud Testamentische zegen uit te spreken. Dat recht is in de Broederuniteit voorbehouden aan de geordende pastor.

Relikwie

Een relikwie is een voorwerp dat afkomstig is van het lichaam van een heilige of dat persoonlijk door de heilige is gedragen of gebruikt.

School

In veel levenslopen komt het woord school voor. Bedoeld wordt de ervaring dat nieuwe inzichten in de eigen tekortkomingen zijn ervaren en dat de Heer met geboden oplossingen de relatie tot de gelovige verder heeft verdiept.

Singstunde / Zangdienst

De Singstunde is een liturgische vorm die bepaald wordt door het zingen van liederen, het lezen van de dagteksten en een kort gebed.

Sociëteit

Plaatselijke groep van leden en vrienden van de Broederuniteit die elkaar regelmatig ontmoeten en zich rekenen tot de Broederuniteit, doch geen vast onderdeel zijn van de Broederuniteit. De leden van een sociëteit zijn in de regel lid van de Broederuniteit en ook lid van een plaatselijke protestantse geloofsgemeenschap.

Thuis roepen

In de hernhutter traditie wordt het overlijden van een persoon gedacht als een door de Vader (God) naar huis roepen/halen van zijn kinderen.

Traditie

Het geheel van onderwijs, gebruiken, wijsheden en gewoonten die zijn vergaard om doorgegeven en opgevolgd te worden.

Uiterlijke gang door het leven.

Bij de uiterlijke gang door het leven gaat het om de invloed die de persoon op de omgeving heeft gehad en wat anderen aan de persoon hebben kunnen opmerken.

Unitas Fratrum

De christelijke pacifistische beweging die zich in 1457 afscheidde van de Rooms Katholieke kerk als reactie de misstanden in de middeleeuwse kerk van Rome en op de gewelddadige Taborieten in Tsjechië.

Urengebed

Aflossingsgebed waarbij deelnemers elk een uur lang bidden. Daardoor is een ononderbroken gebed (24*7) mogelijk. Het urengebed is in de 20ste eeuw opgevolgd door de uniteits gebedswacht, waarbij gemeenten in de gehele Broederuniteit een dag(deel) met gebed invullen.

Verborgen zaad

De resten van de Unitas Fratrum die door heftige onderdrukkingen en vervolgingen in Bohemen en Moravië in een ondergronds bestaan leefden en vanaf1722 asiel vonden op het landgoed van de graaf Von Zinzendorf in Herrnhut.

Zaal

In de Broederuniteit staat het begrip zaal voor de plek van samenkomst. Een zaal kan een overdekte zaal zijn, maar ook een open ruimte, zoals het plein voor de kerk of de begraafplaats.

De kerkzaal wordt daarbij gezien als de feestzaal of mooie kamer van de gemeente.

Zieken Heilig Avondmaal

Gewoonlijk wordt het Heilig Avondmaal in de gemeente genuttigd in de Heilig Avondmaalsliturgie. Op verzoek (bij ernstige ziekte e.d.) is het ook mogelijk het Heilig Avondmaal in kleine samenstelling met de predikant te vieren.

Zielen voor het LAM

Het gaat in de Broederuniteit niet om de getalsmatige groei van de Broederuniteit. Het gaat er slechts om dat steeds meer mensen toegang krijgen tot de persoonlijke relatie met de Heer. Zij hebben ook regelmatig de "resultaten" overgedragen aan andere protestante tradities (in Groenland aan de Evangelisch Lutherse Kerk).