Observaties en evaluatie van de doop
-
12-11-2024
-
6
-
Observaties van de huidige doopbediening en de evaluatie daarvan
Observaties
Observaties van de waterdoop in de tradities.
Nu volgen een aantal observaties in christelijke tradities omtrent dooprituelen met de waterdoop.
Ik noem ze zonder een oordeel uit te spreken. In een volgende tab analyseer ik de motivatie achter de doophandelingen.
- De waterdoop mag alleen uitgevoerd door daartoe gekwalificeerde personen.
- Ik zie grote tradities waarbij de waterdoop het initiatie ritueel is om bij die speciale christelijke traditie te kunnen aansluiten.
- Alleen de waterdoop volgens de regels van die traditie zou geldig zijn om bij de Kerk van Jezus te horen.
- In sommige tradities wordt de waterdoop in andere tradities niet erkend en moet je worden overgedoopt om in die traditie te kunnen staan.
- Voor veel christelijke tradities is het voldoende dat je binnen een christelijke traditie met water gedoopt bent om bij de Kerk van Jezus te horen.
- Ik zie tradities waar ze er van uit gaan dat je slechts één keer gedoopt mag worden.
- Ik zie ook tradities waarbij niet gevraagd wordt naar het doopverleden.
- Ik zie tradities waar men de kinderen zo jong mogelijk wil dopen.
- Ik zie ook tradities waar het dopen van kinderen een absolute no go is en alleen de doop van volwassenen wordt geaccepteerd.
- Ik zie tenslotte tradities waar zowel kinderen als volwassenen worden gedoopt. Het is aan de ouders om de keuze te maken.
- Als het kind niet wordt gedoopt worst het veelal in gebed opgedragen aan de zorgen van de Heer.
- Ik zie tradities waar water op het (voor)hoofd van de dopeling gesprenkeld wordt.
- Ik zie ook tradities waar water over het hoofd van de dopeling wordt gegoten.
- Sommigen vinden het een hele ervaring/belofte/anker als Jordaanwater werd gebruikt.
- Ik zie tradities waar de dopeling volledig onder water gaat.
- Ik zie tradities die grote waarde hechten aan de doop in open stromend water.
- Ik zie ook tradities die een bassin gebruiken met al dan niet stromend water voor de doop.
- Ik was getuige van een grote doop plechtigheid in een meer Tsjechië waar de dopelingen op verschillende wijzen kopje onder gingen. Zo werd iemand vastgehouden onder de oksels en achterover “gekieperd”. Anderen ging zelf volledig onder water zonder vastgehouden te worden, waarbij enkelen net zo lang onder water bleven dat ze blauw aanlopend hoestend en proestend, naar adem snakkend weer boven water kwamen. Weer anderen gingen op de knieën in het water en strekten zich dan languit voorover uit in het water.
Motivaties
Argumenten rond de tradities van de waterdoop. Ik geef argumenten weer die ik ben tegen gekomen zonder er een oordeel over te hebben. Zie daarvoor de tab Evaluaties .
- Kinderdoop.
- Deze vorm van dopen is in een aantal tradities gebaseerd op de aanname dat we bij de geboorte al belast zijn met een enorme zondelast (erfzonde) en daardoor zou de hemel voor ons gesloten zijn. De doop zou de erfzonde weg wassen en de dopeling verzekeren van een plaats in de hemel (al dan niet na een poos wachten in een voorportaal).
- De argumentatie is niet ingegeven vanuit de Liefde van Jezus, maar uit de angst om niet in de gemeente rond Gods troon te kunnen komen.
- Augustinus heeft daar een heel ingewikkelde (theo)logische verhandeling (lees hier meer daarover) over geschreven
- Handelingen 10:46-48: Bijbelse rechtvaardiging wordt gevonden in het verhaal van Cornelius die zijn hele familie inclusief de slaven liet dopen.
- Ook wordt verwezen naar het verhaal dat Jezus de kinderen bij zich laat komen en dat ze niet gehinderd mogen worden. Hierin zit volgens mij de duidelijke belofte dat kinderen die nog niet in het volle bewustzijn leven toegang hebben tot het eeuwige leven in de gemeente rond het Lam.
- Matteus 19:13 en Marcus 10:16: waar het de eigen keuze van de kinderen was om naar Jezus toe te gaan.
- Lucas 18:15-17 waar de kinderen bij Jezus gebracht werden.
- Er zijn tradities die stellen dat de kinderen met de waterdoop gedoopt moeten worden omdat de waterdoop van de kinderen de besnijdenis vervangt als initiatie ritueel in God's volk.
- Handelingen 2:39: Er zijn tradities die deze tekst aanhalen omdat deze de belofte bevat dat kinderen deelgenoot zijn aan de doop der ouders. Zij stellen daarom dat de kinderdoop noodzakelijk is om aanspraken te hebben op deze belofte. Daarnaast vinden zij wel dat ook geloof nodig is om deze belofte te effectureren. Dit wordt gevonden in de geloofsbelijdenis na een cursus in de geloofsleer (genaamd catechisatie). De geloofsbelijdenis bestaat meestal uit een gestandaardiseerde geritualiseerde tekst.
- Er zijn tradities waarbij in de waterdoop vooral de hulp van de Heer door de Heilige geest wordt gevraagd bij de opvoeding van het kind.
- In veel andere andere tradities wordt de hulp vraag ook geformuleerd, maar dan zonder het water symbool. Het heet dan dat het kind wordt opgedragen of zelfs wordt teruggegeven zodat de Heer over dit jonge leven kan beschikken.
- Deze vorm van dopen is in een aantal tradities gebaseerd op de aanname dat we bij de geboorte al belast zijn met een enorme zondelast (erfzonde) en daardoor zou de hemel voor ons gesloten zijn. De doop zou de erfzonde weg wassen en de dopeling verzekeren van een plaats in de hemel (al dan niet na een poos wachten in een voorportaal).
- Volwassendoop
- De volwassenendoop is gebaseerd op de aanname dat de waterdoop slechts waarde heeft als je er zelf voor gekozen hebt.
- Deze wilsbeschikking staat dan in veel tradities gelijk met een inlijvingsritueel in de Kerk en zou onherroepelijk zijn. Een motivatie daarvoor kan gelezen worden in Efeze 4 en Galaten 3. In een ontwikkeling van een persoonlijke relatie met de Heer past zo’n inlijvingsritueel in de Kerk niet. Het gaat om de relatie met de Heer en niet om het lidmaatschap van een organisatie. Het gaat om de deelname aan een community van hen die elkaar willen bemoedigen in hun relatie met de Heer. Een belangrijk element in een community is dat de community is gebaseerd op gelijkgestemdheid van de deelnemers en niet aan een aan regels gebonden lidmaatschap.
- In sommige tradities betekent het zelfs dat jij en je gezin onlosmakelijk in de traditie vast zitten. Voortschrijdend inzicht waarbij de dopeling zich op een later moment wil aansluiten bij een andere traditie wordt gezien als verraad.
- Besprenkelen of gieten met water
- Dopen door gieten of besprenkelen met water is nuttig als pragmatische oplossing omdat er geen geschikt water is om onder te dompelen.
- Algemeen gebrek aan water wegens droogte,
- sterk vervuild water (grachten als riolen van de steden).
- Ook kun je een zuigeling natuurlijk niet zomaar onderdompelen.
- Dopen door gieten of besprenkelen is schadelijk als de pragmatische oplossing is ingeburgerd en er een motivatie bij is gezocht. Vooral als die motivatie niet direct op de Bijbel is terug te voeren is en er theologische (lees filosofisch/logisch correct geformuleerde) argumenten aangevoerd worden om het traditionele ritueel te rechtvaardigen en tenslotte onbetwistbaar te maken.
- Er zijn tradities waarbij het water alleen als doopwater gebruikt mag worden als het door een specifiek wijdingsritueel is gegaan. Ik lees niet in de Bijbel dat er eisen worden gesteld aan het doopwater. Natuurlijk wil je dat er voldoende hygiënische waarborgen zijn voor het water dat je gebruikt bij de doop, maar juist dat zie ik niet terug in het wijdingsritueel.
- Dopen door gieten of besprenkelen met water is nuttig als pragmatische oplossing omdat er geen geschikt water is om onder te dompelen.
- Dopen door onderdompeling omdat Jezus zo gedoopt is.
- De vraag is welke doop van Jezus bedoeld wordt met de doop door onderdompeling.
- Die in de Jordaan of die nadat alles volbracht was.
- De eerste was met water, de tweede in de smaad en diepe vertwijfeling waarbij Jezus zich zelfs door God verlaten voelde.
- De doop door onderdompelen is gebaseerd op de aanname dat Jezus ondergedompeld werd in de Jordaan.
- Je zou op dezelfde wijze als Jezus gedoopt moeten worden. Ik lees echter dat Jezus op kwam uit het water, niet hoe diep Hij in het water was (Matteus 3:16, Marcus 1:10). Er is wel een goede basis voor de aanname dat Jezus kopje onder ging in de Jordaan.
- Deze aanname is gebaseerd op de oude traditie. Daarin was het nodig om bij het aangaan van een nieuwe bediening een rituele wassing te ondergaan.
- Voor die rituele wassing moest het hele lichaam omspoeld worden door stromend water.
- Slechts één kledingstuk was geoorloofd om het lichaam te bedekken, het mocht niet knellen opdat het water vrijelijk rond het lichaam kon stromen en reinigen.
- Vanuit deze aanname kunnen we vaststellen dat Jezus niet werd vastgehouden tijdens zijn doop in de Jordaan, want de aangrepen op de huid zouden niet gereinigd zijn.
Een gekwalificeerde persoon moest getuige zijn.
Johannes de Doper was een gekwalificeerd getuige.
Johannes de Doper was een erkend leraar uit een vooraanstaand priestergeslacht en we mogen dus aannemen dat Johannes ook op de juiste wijze zijn bediening heeft geaccepteerd. - Jezus stond bij Zijn doop in de Jordaan aan het begin van de nieuwe bediening als leraar.
Jezus was onderdeel van die oude traditie waarin je bij de acceptatie van een nieuwe bediening een reinigingsritueel onderging in het water. Jezus was 100% “kind in die traditie”. Zelfs de acceptatie van de bediening die kwam nadat alles volbracht was beschouwde Jezus als een doop. Dat was voorzeker geen reinigingsritueel met water. Lees Marcus 10:38 (...of met de doop gedoopt worden waarmede ik gedoopt wordt) en Lucas 12:51 (Ik moet gedoopt worden met een doop en hoe beklemt het mij, totdat het volbracht is)
- De vraag is welke doop van Jezus bedoeld wordt met de doop door onderdompeling.
- Stromend water
- Sommige tradities stellen dat je in stromend water gedoopt moet worden. Gezien de doop van Jezus in de Jordaan is daar wel wat voor te zeggen. Daarvoor zul je met de plaatselijke overheid mogelijk wel wat moeten regelen en zeker moeten weten dat het water veilig (dat is niet vervuild) is.
- Ik lees niet dat stromend water een voorwaarde is voor de doop. Alleen bij Johannes de Doper wordt stromend water genoemd. Doop zou immers ook in afgesloten bassins (baden bij villa’s) hebben kunnen plaats vinden. Het is wel aannemelijk dat veel in open (d.i. min of meer stromend) water werd gedoopt.
- Eenmalig dopen
- De motivatie dat de doop slechts één keer ondergaan mag worden kan mogelijk gevonden worden in Lucas 7:29 waar voor de door Johannes gedoopten de rechtvaardiging in die doop erkend werd.
- In onderstaande teksten kan die motivatie ook gevonden worden.
- Als aan de doop ook een bekeringsgedachte ten grondslag ligt is het heel goed te verdedigen dat een persoon meerdere keren gedoopt wordt, zonder dat de oorspronkelijke doop ongeldig zou zijn.
- Zo kun je als je eens tot geloof gekomen bent vervolgens afdwalen en weer tot inkeer komen - door de werking van Heilige Geest - en opnieuw “Ja” zeggen tegen de Heer en getuigen van die inkeer. Hier geldt immers de 7x70etc. regel die Jezus predikte.
- Hetzelfde geldt als je geen tastbare herinnering hebt aan de doop of als je ervaren hebt dat de doop aan jou is opgedrongen. De doopervaring leeft dan niet voor je en een nieuwe doop is dan te rechtvaardigen.
- Er zijn veel voorbeelden waarbij kinderen gedoopt zijn en er in de invulling van de opvoeding een stevige positieve geloofsverankering van de kinderdoop heeft plaats gevonden. Dan kan een nieuwe doop nutteloos zijn en kan een nieuwe doop niet geëist worden, en mogelijk zelfs niet gewenst zijn.
- Waterdoop als reinigingsritueel
- Er zijn tradities waarbij de doop gezien wordt als een reinigingsritueel en is dan nodig bij de aanvaarding van een nieuwe bediening in de gemeente. Gezien Handelingen 6:3-6 is dit echter overbodig, maar in de beleving van de symboliek kan het nuttig zijn.
- Persoonlijk reinigingsritueel:
- Het zou mooi zijn als er een moment wordt genomen waarop broeders en zusters die dat (voor zichzelf) nodig hebben een reinigingsritueel kunnen ondergaan. Bijvoorbeeld
- als ze hun keuze om met de Heer te wandelen hebben verloochend en bewust hun eigen idealen zijn gaan najagen zonder de Heer daarbij te betrekken. 2 korinthe 7:1 (1Omdat ons deze beloften zijn gegeven, geliefde broeders en zusters, moeten we onszelf reinigen van alle lichamelijke en geestelijke smetten en vol ontzag voor God ons hele leven heiligen.)
- als ze zich bewust zijn geworden van een grote zonde en daarvan met een watersymbool willen aangeven dat ze van de gevolgen van die zonden gereinigd willen zijn. (niet meer met “bloed bevlekt”)
- Het zou mooi zijn als er een moment wordt genomen waarop broeders en zusters die dat (voor zichzelf) nodig hebben een reinigingsritueel kunnen ondergaan. Bijvoorbeeld
Conclusies
Mijn conclusie is dat wie één wijze van dopen met water promoveert tot de enig juiste manier, in gaat tegen het grote Liefdegebod. Dat gebod wil namelijk dat we doorlopend en altijd iedereen zonder uitzondering dopen in de Liefde van Jezus die ons deelachtig is geworden.
- De doop met water kan dienstbaar zijn als we ruimte laten voor de emotionele beleving van de gelovige.
De eenmalige waterdoop kan voor een gelovige voldoende zijn.
De kinderdoop kan voldoende zijn. - Voor iemand die ervaart dat de kinderdoop is opgedrongen en daar geen actieve herinnering aan heeft waardoor de waterdoop geen betekenis voor de persoon heeft kan een volgende waterdoop wenselijk en behulpzaam zijn om de emotionele en geestelijke band met de Heer te genezen.
- Een aanvullend waterritueel kan verlichting geven voor iemand die de Heer en de belofte aan de Heer ontrouw is geworden en in feite overspel heeft gepleegd naar de Heer.
- Voor hen die de waterdoop zien als symbool voor de wedergeboorte In Christus is het logisch dat zij het waterritueel als eenmalig ritueel beschouwen nadat zij deze wedergeboorte hebben ervaren.
- Niet iedereen kan zo’n moment aanwijzen. Voor velen geldt dat het besef van wedergeboren te zijn pas na veel schaven en slijpen en polijsten door de Heilige Geest wordt herkend. Voor hen zou de herbevestiging met een waterritueel juist een ankerpunt kunnen zijn.
Plicht van christenen
Paulus zegt het kort en bondig (Romeinen 14:1b) Ontvang hen zonder hun opvatting te bestrijden. De vervolgtekst nuanceert deze boude opdracht wel enigszins.
Het behoeft volgens mij geen verder betoog dat volgelingen van Jezus altijd gehouden zijn aan het overvloedig dopen met de Liefde van Jezus. Het betreft evenzeer het doorlopend dopen van elkaar in de gemeente als ook de mensen die we niet als volgelingen van Jezus herkennen. Dan spreekt het grote Liefdegebod: Hebt Uw naaste Lief als Uzelf (en God bovenal natuurlijk). Het waterritueel kan daarbij een nuttig en waardevol ritueel zijn binnen de Liefdesopdracht. Een waterritueel kan daarbij waardevol zijn het is echter geen noodzaak en helemaal geen halszaak.
Het behoeft volgens mij geen verder betoog dat volgelingen van Jezus altijd gehouden zijn aan het overvloedig dopen met de Liefde van Jezus. Het betreft evenzeer het doorlopend dopen van elkaar in de gemeente als ook de mensen die we niet als volgelingen van Jezus herkennen. Dan spreekt het grote Liefdegebod: Hebt Uw naaste Lief als Uzelf (en God bovenal natuurlijk). Het waterritueel kan daarbij een nuttig en waardevol ritueel zijn binnen de Liefdesopdracht. Een waterritueel kan daarbij waardevol zijn het is echter geen noodzaak en helemaal geen halszaak.
-
Opgenomen in
-
Hits88 views